23/3/09

Ελευθερια

Tο προβλημα του ορισμου της ελευθεριας του ανθρωπου και η σταση του απεναντι στην οποιασδηποτε μορφης εξουσια ειναι μαλλον προαιωνιο.
Ελευθερια σημαινει ελευθερια εκλογης?
ελευθερια βουλησης?
ισως εχουμε την αυταπατη της ελευθεριας γιατι ναι μεν εχουμε την επιγνωση των επιθυμιων μας αλλα οχι και των βαθυτερων κινητρων αυτων των επιθυμιων.
απο την αλλη μερια υπαρχει η αποψη οτι ο ανθρωπος δεν ειναι ελευθερος να διαλεξει,οτι οι αποφασεις του οριζονται απο εσωτερικα και εξωτερικα γεγονοτα που εχουν συμβει πριν,ασχετα αν μιλαμε για ομαδες ή ατομα.
κανοντας,υποτιθεται παντα,δουλεια με τον εαυτο μας ο καθενας και κατα συνεπεια και μεσα στην ευρυτερη ομαδα ή στην επιλεγμενη ομαδα που ανηκουμε, σπαει η υποτιθεμενη αιτιοτητα και ακολουθειται μια πορεια διαφορετικη απο την ηδη "πεπατημενη".
θαπρεπε ομως νομιζω να μιλαμε για την ελευθερια εκλογης ενος συγκεκριμενου ατομου κι οχι του ανθρωπου γενικοτερα.
το προβλημα της εκλογης,
της επιλογης,
δεν ειναι προβλημα επιλογης αναμεσα σε 2 εξισου καλες δυνατοτητες.
ειναι σχεδον παντα η εκλογη αναμεσα σε κατι καλυτερο απο κατι χειροτερο,
σε σχεση παντα με το βασικο "ηθικο" ερωτημα της ζωης:
προοδος ή οπισθοδρομηση?
ανεξαρτησια ή εξαρτηση?
αγαπη ή μισος?
ελευθερια,ισως,ειναι η ικανοτητα να ακουμε τη φωνη της συνειδησης μας που οδηγει στην αναπτυξη και την ολοκληρωση, στην πραγματωση αυτου που εν δυναμει ειμαστε:
ανθρωποι.
ανθρωπινοι ομως.
η ελευθερια δεν ειναι μια αφηρημενη ικανοτητα που το ατομο εχει ή δεν εχει.
απο τη μια,μπορει να ειναι ενας προσανατολισμος της προσωπικοτητάς του,
να γινει ενα παραγωγικο και ανεξαρτητο ον.
ειναι ας πουμε μια λειτουργια της δομης του χαρακτηρα του.
με αυτην την εννοια το ιδιο το ατομο απλα δεν ειναι "ελευθερο να διαλεξει" το κακο,ειναι ήδη ενα ολοκληρωτικα ελευθερο ατομο.
απο την αλλη, η εννοια της ελευθεριας χρησιμοποιειται ως η ικανοτητα να επιλεξουμε αναμεσα σε 2 αντιθετα-συνηθως-πραγματα,που δειχνουν παντα την επιλογη αναμεσα σε κατι λογικο και κατι παραλογο,
επιλογη του ενος σε αντιδιαστολη με το αλλο.
τοτε δεν ειμαστε ελευθεροι να διαλεξουμε,
τοτε η ελευθερια της επιλογης εναποκειται στις αντιφατικες προδιαθεσεις που υπαρχουν μεσα μας.
τοτε απο ποιους παραγοντες εξαρταται τελικα η αποφαση μας επιτελους?

στην επιγνωση και στα διαφορετικα της ειδη.

γιατι η επιγνωση ειναι διαφορετικη απο τη θεωρητικη γνωση του τι ειναι καλο και τι ειναι κακο.
κι εδω μπαινει το συστημα αξιων (αυθεντια,εξουσια),
το οποιο πρεσβευουμε και στο οποιο "υπακουουμε".
απλα θελω να πω οτι ελευθερια δεν ειναι κατι που εχουμε ή δεν εχουμε.
υπαρχει μονο η πραξη της απελευθερωσης,
η ολη διαδικασια που γινεται μεσα μας οταν καλουμαστε να επιλεξουμε.
καθε φορα ο βαθμος ελευθεριας ειναι διαφορετικος και διαφοροποιημενος
ωσπου τελικα καθε βημα που κανω μεσω της επιλογης μου να αυξανει και την ικανοτητα να διαλεγω μια επιθυμητη
-(παντα ως προς τον απωτερο επιθυμητο στοχο της αναπτυξης του εαυτου)-
απο μια ανεπιθυμητη.
υπαρχουν αναριθμητοι βαθμοι ελευθεριας εκλογης,
διαφορετικοι σε καθε δεδομενη χρονικη στιγμη.
καποιες φορες η πρωταρχικη αποφαση επιλογης εχει παρθει
οχι τη μερα της τελευταιας,οπως νομιζουμε,αποφασης μας,
αλλα πολυ πολυ καιρο πριν.
οταν αποτυχαμε,ισως,να δουμε οτι η ζωη μας εθετε ενα βασικο ερωτημα:
το να δωσουμε εμεις οι ιδιοι νοημα στη ζωη μας.
οχι οτι κι αυτο σημαινει κατι απολυτο και μη αναστρεψιμο.
απλα ειναι πολυ πιο δυσκολο να δει κανεις οτι βρισκεται σε λαθεμενο δρομο,
οχι ομως κι ακατορθωτο.
καμμια φορα ο μονος λογος που γινεται πιο δυσκολο ειναι επειδη πρεπει να παραδεχτουμε πως οφειλουμε να γυρισουμε πισω ως την πρωτη λαθεμενη απαντηση
-στροφη ας πουμε- που πηραμε,
και αρα πως χασαμε χρονο και ενεργητικοτητα.
αρκει να μην φοβηθουμε να παραδεχτουμε το "λαθακι" μας.
σε αυτο το σημειο συνειδητοποιησης εχουμε ακομα μια ευκαιρια να παραμεινουμε ανθρωποι.
ειμαστε ακομα ελευθεροι να επιλεξουμε εντελει ποιο νοημα θελουμε να δωσουμε στη ζωη μας.
ουφ.

1 σχόλιο:

Άνεμος είπε...

Όταν έχεις χρόνο δες εδώ.
http://thorivox.blogspot.com/search?q=%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%B7+%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%B7
Είναι τρεις αναρτήσεις που ασχολούνται με την ελεύθερη βούληση. Ξεκίνα από την πρώτη...
Δεν είμαι σίγουρος αν καταλήγουμε στο ίδιο σημείο, δε θυμάμαι κιόλας, αλλά οι προβληματισμοί είναι ακριβώς οι ίδιοι.
Α και που 'σαι. Μη το κάψουμε το μικρό μας μυαλουδάκι σήμερα ε;
Ξέρεις κυκλοφορούσε ένα ανέκδοτο με ήρωες τον Ηράκλειτο και τον Αριστοτέλη.
Πλησιάζοντας την παραλία λοιπόν ο Αριστοτέλης είδε τον Ηράκλειτο να έχει ανοίξει μία μικρή λακκούβα στην άμμο και με ένα κουταλάκι να ρίχνει νερό απο τη θάλασσα μέσα στη λακκούβα.

"Τι κάνεις Ηράκλειτε; Προσπαθείς να βάλεις μέσα στο λάκκο που είναι τόσο μικρός, τη θάλασσα που είναι τόσο μεγάλη, με μέσο το κουταλάκι που είναι τόσο μικρό;"

"Γιατί Αριστοτέλη σου φαίνεται περίεργο; Εσύ προσπαθείς να βάλεις μέσα στο ανθρώπινο κεφάλι που είναι πολύ μικρότερο από αυτή τη λακκούβα, τη σοφία της φύσης που είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή τη θάλασσα, με μέσο τη λογική που είναι πολύ μικρότερη από αυτό το κουτάλι..."

Όσο κι αν πάλι κάπου στη μέση νομίζω πως είναι η αλήθεια, ας κρατήσουμε και μερικά εγγεφαλικά κύτταρα για αύριο. Ή μήπως όχι;