VYGOTSKY-Ζωνη Επικειμενης Αναπτυξης

Μαθηση και αναπτυξη αλληλοσυνδεονται απο την πρωτη μερα της ζωης ενος παιδιου.Οι διαστασεις της μαθησης,και οχι μονο της σχολικης, χρειαζονται μια νεα και ιδιαιτερα σημαντικη εννοια για να περιγραφουν:την εννοια της ζωνης επικειμενης αναπτυξης(zone of proximal development).
Η μαθηση,κατα Vygotsky, αντιπαραβαλλεται με το επιπεδο αναπτυξης του παιδιου.Η διδασκαλια συγκεκριμενων γνωστικων αντικειμενων ξεκινα σε συγκεκριμενη ηλικια π.χ αναγνωση, μαθηματικες πραξεις.
Μονος ο προσδιορισμος του ανεπτυγμενου επιπεδου σε καθε παιδι ομως,ειναι ανεπαρκης.Χρειαζεται να καθορισουμε δυο τουλαχιστον επιπεδα αναπτυξης.
Το πρωτο επιπεδο αναπτυξης μπορει να ονομαστει πραγματικο αναπτυξιακο επιπεδο-ως τετοιο εννοουμε το επιπεδο αναπτυξης στις νοητικες λειτουργιες ενος παιδιου, που εχουν ηδη ολοκληρωσει ενα συγκεκριμενο κυκλο, εχουν κατακτηθει.
Οι μελετες γυρω απο την νοητικη αναπτυξη των παιδιων βασιζονται στη γενικη υποθεση οτι μονον τα πραγματα που κανουν τα παιδια απο μονα τους δηλωνουν τις νοητικες τους ικανοτητες.Καθοριζουμε τη νοητικη ηλικια του παιδιου με τη χρηση τεστ, βασει του πως τα επιλυουν και σε ποιο βαθμο δυσκολιας ανταποκρινονται και ετσι αξιολογουμε το βαθμο νοητικης αναπτυξής τους.
Σε ολες τις αλλες περιπτωσεις (συνεργασια με αλλα παιδια,οταν δινονται καθοδηγητικες υποδειξεις, οταν ο ενηλικος αρχιζει τη λυση και το παιδι συμπληρωνει), στις οποιες το παιδι δεν παρουσιαζει μια ανεξαρτητη λυση του προβληματος, η λυση αυτη δεν θεωρειται ως ενδειξη της νοητικης του αναπτυξης και ικανοτητας.
Συμφωνα με το Vygotsky ομως η μεγαλυτερη ανεξαρτησια στην επιλυση προβληματων ειναι το πραγματικο αναπτυξιακο επιπεδο του παιδιου: καθοριζει λειτουργιες που εχουν ηδη ωριμασει και κατακτηθει-ειναι τα τελικα προιντα της εως τωρα αναπτυξης του. Αντιθετα(αλλα συμπληρωματικα) οταν με διαφορους τροπους επιλυει προβληματα υπο την καθοδηγηση ενηλικων ή σε συνεργασια με πιο ικανους συνομηλικους,η ζωνη επικειμενης αναπτυξης του καθοριζει εκεινες τις λειτουργιες που δεν εχουν ωριμασει ακομα αλλα βρισκονται σε διαδικασια ωριμανσης, σε εμβρυακη μορφη μεσα του: τις κατεχει "εν δυναμει".
Η ζωνη επικειμενης αναπτυξης δηλαδη χαρακτηριζει προοπτικα τη νοητικη αναπτυξη, μας επιτρεπει να διαγραψουμε αισιοδοξα το αμεσο μελλον του παιδοιυ και το δυναμικο της αναπτυξης του.
Η κατασταση, λοιπον, της νοητικης αναπτυξης ενος παιδιου μπορει να προσδιοριστει μονο με την αποσαφηνιση των 2 επιπεδων του: του πραγματικου αναπτυξιακου επιπεδου και τη ζωνη επικειμενης αναπτυξης του.Το υλικο που υπαρχει σημερα στις ζωνες επικειμενης αναπτυξης του θα αποτελεσει αυριο κατακτηθεισες ικανοτητες και λειτουργιες στο πραγματικο αναπτυξιακο επιπεδο.
Αξιοσημειωτο ειναι οτι ο Alfred Binet, o οποιος κατασκευασε την πρωτη κλιμακα-test νοημοσυνης στις αρχες του προηγουμενου αιωνα ειχε διακηρυξει : Μετα τη διαγνωση, η θεραπεια, τασσομενος υπερ της αγωγιμοτητας της νοημοσυνης. Η παραινεση του Βinet ξεχαστηκε επιμελως ιδιαιτερα απο την αμερικανικη σχολη(Terman, Cattel) και καλλιεργηθηκε η εντυπωση οτι το νοητικο πηλικο εκφραζει καποια κληροδοτημενη οντοτητα και ειναι αδυνατον να αλλαξει με περιβαλλοντικους χειρισμους.